De ENACT toolkit inspireert en verbindt
Het UNC-ZH ontwikkelt met de ENACT Studie een toolkit met BetekENisvolle ACTiviteiten (ENACT) voor verpleeghuisbewoners met dementie.
WZH Leilinde is een van de verpleeghuizen die deelneemt aan het onderzoek. In dit artikel vertellen we je graag meer over het onderzoek en de ervaringen van mevrouw Bor (naaste) en Jolanda (activiteitenbegeleider).
Betekenisvolle activiteiten:
- sluiten aan bij wat een bewoner wil, kan en waar iemand behoefte aan heeft;
- geven gevoel van plezier, verbondenheid, autonomie en persoonlijke identiteit;
- dragen bij aan de kwaliteit van leven.
Maar hoe kies je de juiste activiteit voor een bewoner met dementie? Dat is best moeilijk!
Mevrouw Bor, waarvan beide ouders bij WZH Leilinde wonen, herkent dit: “mijn moeder laat zich moeilijk enthousiasmeren, ze is doof en mede daardoor is ze graag op zichzelf. Ik merk ook dat de onverschilligheid toeneemt, naarmate mijn ouders dementer worden.”
De ENACT Toolkit
De ENACT toolkit bestaat uit drie onderdelen: bewonersprofiel, beslisboom en activiteitenwaaier. Het bewonersprofiel en de beslisboom helpen om erachter te komen welke activiteit mogelijk aansluiten bij de behoeftes van de bewoner. In de activiteitenwaaier staan vervolgens tal van mogelijke activiteiten waaruit gekozen kan worden. Momenteel wordt een actieonderzoek gedaan binnen WZH Leilinde. Dit is een periode waarin de toolkit door zoveel mogelijk mensen wordt gebruikt en getest. Op die manier hopen de onderzoekers feedback te verzamelen waarmee de toolkit verbeterd kan worden.
Tekst gaat onder de foto verder.
Ervaringen van Mevrouw Bor:
Mevrouw Bor: “dat is vooral de activiteitenwaaier erbij pakken en de activiteiten aanbieden; ‘mam, zullen we stoelyoga doen?’. ‘Nee kind, hoeft niet, dat doe ik ’s ochtends’. En dat doet ze dan helemaal niet meer. Maar er zijn wel tal van mogelijkheden om te kijken of ik toch tot mijn ouders door kan dringen. Ik zou bijvoorbeeld ook kunnen overwegen om films van vroeger te kijken, en foto’s, die mijn vader van ons heeft gemaakt. De activiteitenwaaier is heel overzichtelijk. Door middel van icoontjes kun je op zoek naar een passende activiteit: persoonlijke verzorging, natuur, creatief, spiritueel, etc. Er zit heel veel in. Het is niet alleen onbekendheid, het is ook zoeken, wat slaat aan? En blijven proberen.
Mijn vader heeft vergevorderde dementie. Daar pas ik persoonlijke verzorging toe. Ik knip zijn haar, dat vindt hij heerlijk. En ik scheer hem, als de dames er niet aan toegekomen zijn. Ik laat het hem eerst wel zelf proberen. Ik controleer het dan even daarna. Dat zijn twee van die dingen waar ik zelf ook veel plezier aan beleef, want ik knipte hem altijd al. Hij viel in slaap de laatste keer. Dat was zo schattig om te zien. Hij was ontzettend ontspannen.”
Waardevolle activiteiten
Als activiteitenbegeleider bij WZH Leilinde beaamt Jolanda dat betekenisvolle activiteiten ontzettend waardevol zijn voor bewoners. Zij vertelt:
“Op woensdag hebben we het een uurtje klassiek, voor de liefhebbers. Inmiddels herkennen de bewoners elkaar. Ze komen allemaal van andere afdelingen, maar als er iemand een keer niet is, dan wordt er gevraagd ‘hé, waar is die meneer met dat mooie overhemd?’. Er ontstaat zo een soort community. Dat is heel mooi om te zien, wat het teweeg brengt om bewoners met gedeelde interesses samen te brengen. Het verbindt.”
En vaak kunnen bewoners meer dan je zou verwachten. Ook daarin is het leuk om soms weer een andere activiteit aan te bieden en te kijken wat dit teweeg brengt bij de bewoner.
Jolanda deelt: “laatst hadden we een beweegactiviteit. Er zat een meneer in een aangepaste stoel en die had contracturen. In eerste instantie zou je denken, deze meneer lukt het niet meer om mee te doen. Maar ik kwam vrolijk binnen met een bal en zei ‘we gaan lekker gymnastieken meneer, wat vindt u ervan?!’ Nou, er ging meteen een been de lucht in! Hij was eigenlijk nog heel lenig en kon ook nog een hand gebruiken om de bal op te gooien. Ondanks dat je eigenlijk zou denken, het lukt hem niet, heeft die meneer een fantastische ochtend gehad. Dat maakt zijn dag en ook mijn dag. En bij zo’n activiteit komen ook verhalen vrij. Na de warming up zijn we allemaal weer flexibel en dan zegt er een mevrouw; ‘dat ben ik altijd hoor, want ik heb op die en die sport gezeten’. Er gebeurt gewoon iets weer in zo’n groep en dat is leuk.”
Niet alleen bij bewoners onder elkaar kan een activiteit een verbindende factor hebben, ook tussen bewoner en naaste. “Er is een familie die altijd samen met hun moeder de bingo doet. Ze hebben speciale bingostiften en maken er met zijn allen een uitje van”, aldus Jolanda.
Beleven van geluksmomentjes
En voor de bewoner die liever op zichzelf is kan een kleine ‘activiteit’ al van grote waarde zijn. “Gewoon even bij iemand gaan zitten. En als die persoon het fijn vindt, even de hand vastpakken en vragen hoe het gaat. Of een complimentje geven.”, aldus Jolanda. “En je kunt ze ook vragen: waar kan ik u een plezier mee doen, waar heeft u zin in, misschien samen een kopje koffie drinken?” Jolanda sluit af “mijn vak is echt het uitdelen en beleven van geluksmomentjes. En dat hoeft niet 24/7, maar aandacht voor iemand hebben en dat iemand zich gezien voelt is van onschatbare waarde”.
Heb je vragen of suggesties naar aanleiding van dit artikel? E-mail dan naar
